MERMER TEKNOLOJİSİ PROGRAMI
GENEL BİLGİ
Doğal taşlar, doğadan çıkarıldıktan sonra ticari olarak işletilebilen en eski inşaat malzemeleridir. Tarih boyunca insanoğlu tarafından yapılarda ve anıtlarda güzelliği, dayanıklılığı nedeniyle kullanılmıştır. Zamanla kullanımı artan doğal taşlar günümüzde özellikle inşaat, kaplama, döşeme, heykelcilik, mezar taşı yapımı, mıcır, porselen ve cam sanayi, optik sanayi ve süs eşyası yapımında kullanılmaktadır. Doğal taş sektörü, son dönemde yeni üreticilerin de pazara girmesiyle ivme kazanan; hem ülkemiz hem de dünya ticareti için önem arz eden sektörler arasındadır. Dünyanın en zengin mermer yataklarının bulunduğu Alp kuşağında yer alan Türkiye, 5,1 milyar m3 –13,9 milyar ton muhtemel mermer rezervine sahiptir. Bu değer 15 milyar m3 olduğu tahmin edilen dünya rezerv toplamının %33’üne karşılık gelmektedir. Türk doğal taş sektörü; çeşit ve rezerv zenginliği, sektör deneyimi, ham madde bolluğu, deniz ulaşımında nakliye kolaylığı, dinamik sektör yapısı, kullanılan yeni teknolojiler ve geniş renk skalası ile dünya doğal taş piyasasında önemli bir yere sahiptir.
Dünya pazarlarında beğeni kazanabilecek nitelikte doğal taş çeşidine sahip olan Türkiye’de, rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geniş bir bölgeye yayılmıştır. Rezervlerin bölgelere göre dağılımı, Ege Bölgesi %32, Marmara %26, İç Anadolu % 11, Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz Bölge’si %31 şeklindedir. Sektörde yaklaşık 1.500 adet doğal taş ocağı, fabrika ölçeğinde faaliyet gösteren 2.000 kadar tesis, orta ve küçük ölçekli 9.000 atölye faaliyet göstermektedir. İstihdam edilen kişi sayısı 300.000 civarındadır. Üretimin en fazla olduğu iller; Balıkesir, Afyon, Bilecik, Denizli ve Muğla’dır. Bu bölgelerdeki üretim, tüm üretimin % 65‘ini oluşturmaktadır. Ülkemizde 80’nin üzerinde değişik yapıda, 120’nin üzerinde değişik renk ve desende mermer rezervi belirlenmiştir. Uluslararası piyasada en tanınmış mermer çeşitleri; Süpren, Elazığ Vişne, Akşehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylak, Gemlik Diyabaz ve Afyon Şeker’dir. Türk mermeri, farklı renk skalası ve kalitesiyle dünyanın pek çok ülkesinde, dünyaca tanınmış mekânlarda kullanılmaktadır. Vatikan’ın en önemli kiliselerinden biri olan Saint Pierre kilisesinin girişindeki sütun ve kaplamalarda Afyon İscehisar mermerleri kullanılmıştır.
Son dönemde mermer üretiminde, klasik mermer üretim yöntemlerinin değişmeye başlaması, nitelikli işgücü ve ileri teknolojiye dayanan modern üretim yöntemlerinin daha çok kullanılmaya başlanması, büyük firmaların yapmış oldukları yatırımlarla birlikte bütünleşmiş üretim yapan tesislerin de devreye girmesiyle işlenmiş mermer üretiminde büyük artış kaydedilmiştir. Uygulanmaya başlanan modern ocak üretim yöntemleri ve son teknikler sayesinde rekabetin çok yoğun olduğu dünya doğal taş pazarına uygun üretim ve pazarlama yapabilecek ürünler hazırlayan tesis sayımız artmıştır. Türkiye dünya doğal taş üretiminde lider on büyük üreticiden biri konumuna gelmiştir. Üretimin tamamına yakın kısmı özel sektör tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de yıllık doğal taş üretimi 11,5 milyon ton civarında olup işleme tesislerinin toplam plaka üretim kapasitesi 6,5 milyon m2 civarındadır.
Diğer sektörler ile karşılaştırıldığında doğal taş sektörünün düşük girdi maliyetine, yüksek katma değere sahip bir yapısı olduğu görülmektedir. Mermer ihracatımızda, işlenmiş mermer katma değeri en yüksek ve en fazla ihraç ettiğimiz ürün olmuştur. Dünyada doğal taş pazarı hızla büyümekte olan bir pazardır. Doğal yapıtaşlarının şehirlerde kullanılması betonlaşmanın verdiği rahatsızlığı gidermesi, doğal ortam sağlaması ve çok uzun yıllar boyunca eskimemesi açısından önemlidir. Dünya ülkelerinde çevreye verilen önem ve modern yaşamın getirdiği sorunlar nedeniyle toplumlarda doğal malzemelerin kullanılmasına eğilim artmaktadır. Önümüzdeki yıllarda ülkemizde de bu yönde artış beklenmektedir. Ayrıca, turistik yörelerde ve tesislerde halen kullanılmakta olan doğal yapıtaşları, ortama doğal görünüm kazandırmanın yansıra, yabancı turistlerin ilgisini çekerek mermerlerimizin tanıtımını sağlamaktadır.
Afyon-İscehisar mermerleri Afyon’un 25 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Mermerler yaklaşık olarak 3.5 km2 ‘lik alanda yaydım sunarlar. Afyon-İscehisar mermerleri Paleozoik yaşlı Afyon metamorfitlerinin üst seviyelerini oluşturmaktadırlar. Bölge mermerleri, mineralojik bileşim, renk ve dokularına göre çeşitlilik sunmaktadırlar. Kaplan postu mermeri, Afyon gri mermeri, Afyon kaymak mermeri ve Afyon menekşe mermeri şeklinde isimlendirilen ticari türleri vardır. Afyon İscehisar mermerlerinin yaklaşık olarak 70 milyon m3 ‘lük toplam mermer rezervi bulunmaktadır. Dolayısıyla çok yoğun bir mermer sektörünün bulunduğu Afyonkarahisar’da, mermer konusunda eğitim veren bir programın bulunması hem bölgenin mermer potansiyeli ve hem de üretim miktarları dikkate alındığında, sektörün nitelikli elemana olan ihtiyacının karşılanması açısından önemlidir.
Programdan mezun olabilmek için gerekli koşullar (ders, kredi sayısı, staj):
Eğitim süresi 2 yıldır. Programdan mezun olabilmek için 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununa uygun hazırlanmış Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği uygulanmaktadır. Bu yönetmeliğin ilgili maddelerinde mezuniyete esas her bir ders için 4 üzerinden en az 2 not ortalamasını sağlaması gerekmektedir. Ayrıca öğrencinin genel not ortalamasının 2 ve üzeri olması ve eğitim süresi boyunca her dönem zorunlu ve seçmeli 30 ECTS (Avrupa Kredi Transfer Sistemi) olmak üzere toplam 120 ECTS ders alması zorunludur.
Programdan mezun olabilmek için uygulama vb. benzeri çalışmalar ders programında gösterilmektedir. Programdaki uygulama çalışmaları Yüksekokulumuz Mermer atölyesi ve laboratuvarlarında gerçekleştirilmektir. Ayrıca öğrenciler, öğrenim dönemi boyunca 30 işgününden (240 saat) az, 60 işgününden (480 saat) fazla olmamak üzere staj yapmakla yükümlüdür. Stajlar gerek mermer ve madencilikle ilgili kamu kuruluşlarında, gerekse özel kuruluşlarda (en az ön lisans düzeyinde eğitim almış bir teknik elemanın bulunduğu mermer ve doğal taş ocakları ile kesme ve işleme tesislerinde) yapılabilecektir.
AMAÇ
Programın ana amacı Mermer sektörüne “nitelikli eleman” yetiştirmektir.
SUNULAN İMKANLAR
Mermer Teknolojisi Programı tüm ders ve uygulamaları yapmak için gerekli donanıma sahip bir programdır. Teknik Resim, Bilgisayar gibi dersler Yüksekokulumuzun ortak Laboratuar ve salonlarında yapılırken Mesleki dersler kendi atelye ve Laboratuarlarında yürütülmektedir.
Mermer Atölyesi
Mermer Teknolojisi Programı atölyesi mermer kesme işleme ve parlatma, eskitme, mermer torna işçiliği ve mozaik yapımına uygun ekipmanlara sahiptir. Bu ekipmanlarla öğrencilerin uygulamalı dersleri yürütülmektedir. Aynı zamanda atölyenin kapasitesi ölçüsünde Üniversitenin diğer birimlerinden gelen döşeme ve kaplamalık mermer malzeme talepleri karşılanmakta ve yapılmaktadır. 389 m2 alana sahip olan atölyemizde aynı anda 40 öğrenci beraber çalışabilmektedir. Atölyede bulunan ve uygulama derslerinde kullanılan makine parkı Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Mermer atölyesi makine teçhizat listesi
| Makinanın İsmi | Adet |
| Normal Mermer Torna Tezgahı Küçük | 2 Adet |
| Normal Mermer Torna Tezgahı Büyük | 1 Adet |
| Mini Yan Kesme Makinesı 612 | 1 Adet |
| Yan Kesme Makinası | 1 Adet |
| Klasik Silme Makinası | 1 Adet |
| Baş Kesme Makinası | 2 Adet |
| Silme Tezgahı | 2 Adet |
| Taşlama Bileme Makinası | 1 Adet |
| Sekizgen Mermer Eskitme Makinası | 1 Adet |
| Matkap Sehpası | 1 Adet |
| Mozaik Silme Makinası | 1 Adet |
| Hidrolik Yan Kesme | 1 Adet |
Mineraloji ve Petrografi Laboratuvarı
Mermer Teknolojisi programının “Jeoloji”, “Petrografi”, “Mineraloji”, “Mermer Jeolojisi” derslerinin uygulamalarında kullanılmak üzere “Mineraloji ve Petrografi” Laboratuarı bulunmaktadır. Laboraturda yeterli sayıda kayaç ve mineral örneği yer almaktadır.
İSTİHDAM İMKANLARI
Mezunlarımız mermer sektöründe, gerek mermer ocaklarında gerekse mermer kesme ve işleme tesisleri ile endüstriyel ve sanatsal tasarım-üretim yapılan mermer ve doğal taş atölyelerinde çalışabilmektedir. Programımızın en önemli özelliklerinden birisi de 2. sınıftan itibaren okutulan derslerde “Ocak işletmeciliği” ve “Tesis işletmeciliği” alanlarında branşlaşmaya gidilmesidir. Bu programın ortaya çıkmasındaki en önemli nedenlerden birisi, mermer sektöründe görülen teknolojik gelişmelere paralel olarak gerek ocak, gerekse tesis bazında daha detaylı bilgi ve beceri ile donatılmış “nitelikli elemanlara” ihtiyaç duyulmasıdır.
Programımızdan mezun olacak öğrenciler isterlerse kendilerine ait işyerlerini açabileceklerdir. Bu konuda verilen el sanatları ve atölye uygulama dersleri doğrultusunda az bir sermaye ile küçük ölçekli atölye açarak işletebileceklerdir. Avrupa Birliği Fonları ve KOSGEB bu türlü girişimlere teknoloji ve finans desteği sağlamaktadır.
Mezunlarımızın istihdam alanı diğer programlara göre daha fazladır. Çünkü mermer sektöründe faaliyet gösteren 1000’den fazla ocak, 1000’in üzerinde fabrika ve 5000 civarında atölye bulunmakta olup her geçen gün bu sayılar artmaktadır.
Yüksekokulumuz bünyesinde daha önce mermer programlarından mezun olan öğrencilerimizin hemen hemen tamamının bu sektörde görev aldığı ve başarılı oldukları halen Yüksekokulumuza gelen bu konuda nitelikli eleman taleplerinden anlaşılmaktadır.
Mermer Teknolojisi programından başarıyla mezun olan öğrenciler. ÖSYM açtığı “Dikey Geçiş Sınavı’nda başarılı oldukları taktirde, Maden ve Jeoloji Mühendisliği lisans programlarına geçiş yapabilmektedir.
BÖLÜM BAŞKANI
Dr. Öğr. Üyesi Abdul Vahap Korkmaz